Opis instrumentu
Fortepian to najbardziej popularny z europejskich instrumentów muzycznych. Dzięki rozległej skali, sile brzmienia i możliwościom technicznym jest też uważany za najbardziej wszechstronny w zastosowaniach solowych, akompaniujących, w zespołach kameralnych i symfonicznych. Należy on do grupy instrumentów strunowych, klawiszowych, uderzanych. Charakteryzuje go duże, otwierane pudło rezonansowe, które kształtem przypomina skrzydło ptaka. W jego wnętrzu znajduje się żelazna rama, która stanowi oparcie dla krzyżowo rozpiętych strun, połączony z klawiaturą system młoteczkowy oraz system tłumików kontrolowany za pomocą trzech pedałów nożnych. Każdy klawisz połączony jest z młoteczkiem, który uderzając w odpowiednią strunę powoduje powstanie dźwięku o określonej wysokości, barwie i sile brzmienia.
Wynalazcą fortepianu był Bartolomeo Cristofori, który rozpoczął jego produkcję w 1711 roku we Florencji. Nowy instrument otrzymał nazwę „gravicembalo col pian’ e forte” i był modyfikacją już popularnych w Europie klawikordu i klawesynu. Dalszy rozwój instrumentu był dziełem niemieckich konstruktorów. Następnie wykształcono dwie mechaniki – wiedeńską (naciskową) i angielską (uderzeniową), z których ta ostatnia górowała nad pierwszą siłą dźwięku. Dalsze innowacje należą do dużych wytwórni, jak Steinway, Blutchnera czy Bechsteina.
Z modeli budowanych na użytek domowy popularność zdobyły m.in. fortepiany stołowe, buduarowe, a nawet przenośne czy podróżne. Zostały one jednak wyparte w poł. XIX w. przez pianino. Karierę robiły natomiast fortepiany skrzydłowe używane do celów profesjonalnych, jak fortepian alikwotowy czy ćwierćtonowy. Poprzez liczne udoskonalenia konstrukcyjne wraz z biegiem lat w instrumencie zastosowano krzyżowy układ strun, drewnianą ramę zastąpiono metalową, wprowadzono sprawny mechanizm młoteczkowy i tłumikowy oraz zwiększono skalę dźwiękową. Do Polski produkcja fortepianów trafiła w II połowie XVIII wieku.
Muzyka fortepianowa wyrosła z tradycji klawesynowej, a za pierwszych jej twórców uznaje się synów J. S. Bacha. Następnie w okresie klasycyzmu wybitną rolę odegrali słynni twórcy wiedeńscy – J. Haydn, W. A. Mozart i L. Beethoven. Do grona wirtuozów i genialnych twórców muzyki fortepianowej dołączył następnie F. Chopin, R. Schumann, F. Schubert, F. Mendelssohn, F. Liszt, J. Brahms, C. Debussy i wielu innych. Dziś fortepian jest uznawany za instrument ogólnoświatowy i najbardziej uniwersalny. Oprócz muzyki klasycznej, został także zaadoptowany do jazzu czy wszelkich form o charakterze rozrywkowym.
Praktyczne informacje
- Cena instrumentu dla początkujących: używane pianino – ok. 1 500 zł.
- Cena instrumentu profesjonalnego: nowe pianino – od ok. 13 000 zł. – 80 000 zł, fortepian – od ok. 30 000 zł. – 250 000 zł.
- Wiek rozpoczęcia nauki: 6 lat. Zabawy z fortepianem można zacząć już nawet od 4 lat.