Fortepian

Opis instrumentu

Fortepian to najbardziej popularny z europejskich instrumentów muzycznych. Dzięki rozległej skali, sile brzmienia i możliwościom technicznym jest też uważany za najbardziej wszechstronny w zastosowaniach solowych, akompaniujących, w zespołach kameralnych i symfonicznych. Należy on do grupy instrumentów strunowych, klawiszowych, uderzanych. Charakteryzuje go duże, otwierane pudło rezonansowe, które kształtem przypomina skrzydło ptaka. W jego wnętrzu znajduje się żelazna rama, która stanowi oparcie dla krzyżowo rozpiętych strun, połączony z klawiaturą system młoteczkowy oraz system tłumików kontrolowany za pomocą trzech pedałów nożnych. Każdy klawisz połączony jest z młoteczkiem, który uderzając w odpowiednią strunę powoduje powstanie dźwięku o określonej wysokości, barwie i sile brzmienia.

Wynalazcą fortepianu był Bartolomeo Cristofori, który rozpoczął jego produkcję w 1711 roku we Florencji. Nowy instrument otrzymał nazwę „gravicembalo col pian’ e forte” i był modyfikacją już popularnych w Europie klawikordu i klawesynu. Dalszy rozwój instrumentu był dziełem niemieckich konstruktorów. Następnie wykształcono dwie mechaniki – wiedeńską (naciskową) i angielską (uderzeniową), z których ta ostatnia górowała nad pierwszą siłą dźwięku. Dalsze innowacje należą do dużych wytwórni, jak Steinway, Blutchnera czy Bechsteina.

Z modeli budowanych na użytek domowy popularność zdobyły m.in. fortepiany stołowe, buduarowe, a nawet przenośne czy podróżne. Zostały one jednak wyparte w poł. XIX w. przez pianino. Karierę robiły natomiast fortepiany skrzydłowe używane do celów profesjonalnych, jak fortepian alikwotowy czy ćwierćtonowy. Poprzez liczne udoskonalenia konstrukcyjne wraz z biegiem lat w instrumencie zastosowano krzyżowy układ strun, drewnianą ramę zastąpiono metalową, wprowadzono sprawny mechanizm młoteczkowy i tłumikowy oraz zwiększono skalę dźwiękową. Do Polski produkcja fortepianów trafiła w II połowie XVIII wieku.

Muzyka fortepianowa wyrosła z tradycji klawesynowej, a za pierwszych jej twórców uznaje się synów J. S. Bacha. Następnie w okresie klasycyzmu wybitną rolę odegrali słynni twórcy wiedeńscy – J. Haydn, W. A. Mozart i L. Beethoven. Do grona wirtuozów i genialnych twórców muzyki fortepianowej dołączył następnie F. Chopin, R. Schumann, F. Schubert, F. Mendelssohn, F. Liszt, J. Brahms, C. Debussy i wielu innych. Dziś fortepian jest uznawany za instrument ogólnoświatowy i najbardziej uniwersalny. Oprócz muzyki klasycznej, został także zaadoptowany do jazzu czy wszelkich form o charakterze rozrywkowym.

Praktyczne informacje

• Cena instrumentu dla początkujących: używane pianino – ok. 1 500 zł.
• Cena instrumentu profesjonalnego: nowe pianino – od ok. 13 000 zł. – 80 000 zł, fortepian – od ok. 30 000 zł. – 250 000 zł.
• Wiek rozpoczęcia nauki: 6 lat. Zabawy z fortepianem można zacząć już nawet od 4 lat.

Przykłady wykorzystania fortepianu

Jak mogę się zapisać?

Zapraszamy na lekcje fortepianu dzieci, młodzież i dorosłych, którzy pragną rozwijać się muzycznie. Nauka gry może odbywać się już od najmłodszych lat. Dzieci w wieku 5-6 lat mogą uczęszczać do tzw. zerówki muzycznej, w ramach której odbywa się jedna lekcja gry na pianinie w tygodniu oraz jedna lekcja umuzykalniania w postaci zajęć rytmicznych w grupie. Aby zapisać się do pierwszej klasy szkoły muzycznej, należy zgłosić się na przesłuchania, które służą ocenie ogólnych predyspozycji muzycznych ucznia. Przesłuchania odbywają się w czerwcu, a zapisy przyjmujemy już od marca.

Do początkujących klas gry na pianinie zapraszamy dzieci od lat 6, młodzież i dorosłych. Dla wszystkich z nich przeznaczone są osobne grupy wiekowe. Nauka gry w ramach szkoły muzycznej trwa 6 lat w przypadku dzieci młodszych (6-8 lat) i 4 lata w przypadku młodzieży i dorosłych. Do szkoły muzycznej można zapisać się bez posiadania żadnych nabytych wcześniej umiejętności muzycznych. Jeśli natomiast uczeń posiada już określone umiejętności, może dostać się do wyższej klasy. W szkole muzycznej system kształcenia opiera się na podstawie programowej oraz ramowych programach nauczania szkół muzycznych (w oparciu o rozporządzenia Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego) z poszerzeniem o autorskie programy nauczania. W szkole muzycznej zajęcia odbywają się dwa razy w tygodniu.

Poza nauką gry na fortepianie dla uczniów szkoły muzycznej przewidziane są zajęcia z tzw. „teorii” (jak m.in. kształcenie słuchu, rytmika czy audycje muzyczne – ich ilość i rodzaj zależą od roku nauki). Lekcje gry na fortepianie odbywają się indywidualnie na zasadach mistrz – uczeń, natomiast lekcje z teorii prowadzone są dla całej grupy. Poza lekcjami gry szkoła muzyczna zapewnia liczne koncerty, audycje i wydarzenia muzyczne, które pozwalają oswoić się z występami na scenie – zarówno jako odbiorca, jak i twórca. W szkole muzycznej odbywają się obowiązkowe przesłuchania i egzaminy. Ukończenie szkoły wiąże się z otrzymaniem państwowego świadectwa ukończenia szkoły muzycznej I stopnia. Oferujemy również kursy muzyczne.

Nauka gry na fortepianie w ramach kursów odbywa się wedle bardziej swobodnych zasad. Wówczas ucznia obowiązują tylko lekcje z instrumentu (nie uczęszcza na lekcje z teorii), a ponadto sam wybiera ilość i czas trwania zajęć. W przypadku małych dzieci rekomendujemy w ramach nauki gry na fortepianie dla początkujących lekcje 30-minutowe, a dla starszych –45-minutowe. Jeśli chodzi o kurs nauki gry na fortepianie, może on trwać wybraną przez ucznia ilość czasu (np. 1-2-3 lata), a kończy go otrzymanie dyplomu ukończenia kursu.

Mój nauczyciel

mgr Emilia Strzecha

Absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie fortepianu prof. Mirosława Herbowskiego oraz Zarządzania Kulturą i Mediami Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na swoim koncie posiada sukcesy w ogólnopolskich oraz międzynarodowych konkursach pianistycznych, liczne koncerty w Polsce i zagranicą, w tym koncert z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Śląskiej. Swoje umiejętności pianistyczne doskonaliła podczas studiów i stażu w Conservatorio Santa Cecilia w Rzymie oraz biorąc czynny udział w kursach mistrzowskich. Była stypendystką Województwa Śląskiego, Centrum Edukacji Artystycznej, krakowskiego klubu Rotary Wyspiański, miasta Tychy oraz programu Socrates – Erasmus. Stale współpracuje z innymi muzykami – jako akompaniator oraz będąc członkiem zespołu. Prace pedagogiczną łączy z pracą w Operze Krakowskiej na stanowisku akompaniatora baletu.

mgr Wioletta Janas

Absolwentka Edukacji artystycznej w zakresie sztuki muzycznej na Akademii Muzycznej w Krakowie (specjalność: Nauczanie przedmiotów teoretyczno-muzycznych), Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach (Fortepian) oraz Analityki gospodarczej na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie (studia I stopnia). Pracuje w szkołach muzycznych I stopnia, prowadzi także zajęcia umuzykalniające dla dzieci w wieku 3-6 lat. Brała udział w  wielu kursach i warsztatach muzycznych, m.in.: Międzynarodowych Warsztatach „Muzyczne Lustra” w Krakowie, kursie CENSA: „Budowanie wymagań edukacyjnych w szkole artystycznej”, Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Praktycznej „Kodaly. Muzyka ludowa i tradycje muzyczne – ich miejsce w rodzinie edukacji i kulturze“ w Katowicach, Międzynarodowym Kursie Interpretacji Muzycznej w Nowym Sączu (specjalność metodyczna), warsztatach i lekcjach otwartych organizowanych przez PWM w ramach Dnia Edukacji Muzycznej, Międzynarodowych Warsztatach Chóralnych „Kocham” w Katowicach. Hobbystycznie śpiewa w lokalnych chórach.

lic. Julia Amirova

Pianistka, kompozytor, aranżer ukraińskiego pochodzenia, obecnie zamieszkuje w Krakowie. Swoją muzyczną karierę rozpoczęła od klasycznej muzyki, w 2011 roku ukończyła z wyróżnieniem Kijowski Instytut Muzyki im. Gliera (kierunek – wykonawca solo na fortepianie, koncertmistrz, artysta zespołu w klasie dr Tetiany Pivovarovoj). W 2012 ukończyła z wyróżnieniem Narodowy Uniwersytet Teatru, Kino i Telewizji im. Karpenka-Karego (kierunek – realizacja dźwięku). W trakcie nauki zwyciężyła w wielu kijowskich i narodowych festiwalach i konkursach muzyki klasycznej (Międzynarodowy Festiwal „Sztuka XXI wieku” 2002 r. Worzel, Ukraina – III miejsce, II Muzyczny Festiwal „Zoloti Zerniata Ukrainy” 2004 r. Kijów, Ukraina – II miejsce, III Międzynarodowy Festiwal-Konkurs „Czariwna swiczka” 2004.r. Kijów, Ukraina – dyplom specjalny za wykonanie utworu współczesnego kompozytora, Regionalny Konkurs Młodych Pianistów  im. O. Werykiwskoi w Kijowie 2004, 2005, 2006 r. – laureatka, Miejska Olimpiada z Historii Muzyki 2004 r. Kijów, Ukraina – I miejsce, Konkurs duetów fortepianowych „Tradycja i Suczasnist” 2006 r. Kijów, Ukraina – I miejsce, Konkurs etiud w Kijowskim Instytucie Muzyki im. R. Gliera 2008 r. – I miejsce, 2009 r. – III miejsce, 2010 r. – II miejsce). Jest stypendystką Prezydenta Miasta Kijowa za wyrożnienie w nauce i znaczące osobiste osiągnięcia twórcze (2006 r.). Nagrodzona dyplomem za kreatywny wkład w działania Kijowskiego Instytutu Muzyki im. R. M. Gliera (2011 r.) W czasie trwania studiów miała możliwość odbycia kursu pedagogicznego, jak również praktyk akompaniamentu z instrumentalistami oraz wokalistami. Grała w zespołach kameralnych i zespołach grających muzyką rozrywkową. W trakcie działalności artystycznej często brała udział w  koncertach i festiwalach „Rizdwiany Tramwaj” w Kharkowie w 2013 r., „Trypilske Kolo” – Rżyszcziw 2013 r. i 2014 r., “Art-piknik Sławy Frołowoji” w Kijowie w 2013 r. i 2014 r., „Flugery Lwowa” we Lwowie w 2014 r., „Tydzień Kultury Beskidzkiej” w Polsce w 2014 r., “Letni FESTIWAL JAZZOWY” w Piwnicy pod Baranami w 2017 r., “Muzyczna Altana” w Centrum Kultury Dworek Białoprądnicki w 2017 r., V Festiwal kultury i mediów Polikulturaw 2017 r., „Fajne rzeczy” – kiermasz na Placu Wolnicaw 2017 r., „Piknik Wielokulturowy” w Muzeum Warszawskiej Pragiw 2017 r.). Dzięki temu miała możliwość poszerzania swoich umiejętności na poziomie ponad akademickim. W 2017 roku ukończyła z wyróżnieniem Krakowską Szkołę Jazzu i Muzyki Rozrywkowej. Obecnie studiuje w Akademii Muzycznej w Krakowie na kierunku Fortepian w zakresie muzyki jazzowej w klasie dr hab Joachima Mencla.

mgr Angelina Budiakiwska

Absolwentka Narodowej Akademii Muzycznej im. P. I. Czajkowskiego w Kijowie. Jej specjalność to Sztuka Muzyczna, a specjalizacja to fortepian. Ukończyła kurs podnoszenia kwalifikacji na temat: „Doskonalenie metodologii nauczania przedmiotów zawodowych w szkołach edukacji estetycznej” w Instytucie Kształcenia Podyplomowego. W trakcie działalności artystycznej brała udział w ogólnoukraińskich i międzynarodowych konkursach pianistycznych oraz uczestniczyła w koncertach i festiwalach w składzie zespołów kameralnych. Działalność artystyczną zawsze łączyła z pracą pedagogiczną.

mgr Karol Niezgoda

Absolwent krakowskiej Akademii Muzycznej w klasie organów prof. Józefa Serafina (licencjat) oraz prof. dr. hab. Marcina Szelesta (studia magisterskie). W trakcie studiów był stypendystą programu Erasmus, co umożliwiło mu odbycie półrocznych studiów w Conservatorium van Amsterdam w klasie organów prof. Pietera van Dijka. W latach 2015-2017 był również słuchaczem studiów podyplomowych w klasie organów prof. dr. hab. Marcina Szelesta, podczas których zajmował się muzyką wczesnego baroku oraz francuską muzyką organową II poł. XIX i I poł. XX w. Półfinalista konkursu organowego im. K. Bosslera we Freiburgu. W trakcie studiów licencjackich realizował przedmiot fortepian w klasie Elżbiety Hoffman, pod kierunkiem której przygotowywał się m.in. do międzynarodowych konkursów pianistycznych „Wiosenne spotkania przy fortepianie” (2012, 2013) organizowane przez Akademię Muzyczną w Krakowie, na których zajął wyróżnienia. Działalność koncertowa Karol Niezgody ukierunkowana jest na akompaniowaniu na organach oraz fortepianie. Jest akompaniatorem podczas letnich międzynarodowych kursów mistrzowskich „Letnia Akademia Trąbki” oraz Mistrzowskich Kursów Perkusyjnych „Nad Nilem”. Bierze czynny udział z uczniami w konkursach zajmując z nimi liczne nagrody. Otrzymał wyróżnienie za akompaniament podczas XXVIII Konfrontacji instrumentów Dętych Drewnianych organizowanych przez CEA w Oławie (2019), wyróżnienie za wzorowe przygotowanie uczennicy do konkursu „Wiosenne spotkania muzyczne” (Kolbuszowa, 2018). Karol Niezgoda występował podczas różnych festiwali organowych m.in. Onikszty (Litwa), Alkmaar (Holandia), Ploermel (Francja), Sejny, Sandomierz, Tarnobrzeg. Brał udział w licznych kursach organowych i fortepianowych w kraju i zagranicą.

lic. Maria Słysz

Studentka czwartego roku Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie fortepianu prof. dr hab. Marioli Cieniawy – Puchały. Finalistka XI Międzynarodowego Konkursu im. Adilia Alieva w Szwajcarii/Francji (2017), laureatka III nagród w XXVII Międzynarodowym Konkursie w Rzymie (2017), w X Międzynarodowym Konkursie „Giovani Musicisti” w Treviso (2018), II nagrody w Międzynarodowym Internetowym Konkursie „IMKA” (2019). Zadebiutowała z orkiestrą kameralną Akademii Muzycznej w Krakowie, pełniąc rolę pianisty i dyrygenta, w Koncercie B-dur KV 238 W. A. Mozarta (2017). Ukończyła z wyróżnieniem OSM I stopnia im. I. J. Paderewskiego w Krakowie w klasie fortepianu mgr Jadwigi Wyroby oraz POSM II stopnia im. Fryderyka Chopina w Krakowie w klasie fortepianu prof. Marioli Cieniawy – Puchały. Laureatka I nagrody w VII Makroregionalnym Konkursie uczniów Klas Fortepianu „Dziecięce Interpretacje Muzyczne” w Tarnobrzegu (2010) oraz II nagrody w XIX Małopolskim Przeglądzie Uczniów Klas Fortepianu Szkół Muzycznych I stopnia w Krynicy-Zdroju (2008), otrzymała także wyróżnienia w I i III Międzynarodowym Konkursie Młodych Pianistów nad Kamienną (2008 i 2010), na XVI Festiwalu Młodych Instrumentalistów w Krakowie (2009) oraz w duecie na V Wiośnie Młodych Kameralistów (2007). Występowała m. in. w Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie, na Zamku Królewskim na Wawelu, w Muzeum Karola Szymanowskiego „Atma” w Zakopanem i w Domu Józefa Mehoffera – Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. Doskonaliła swoje umiejętności podczas 17. i 21. Letniej Akademii Muzycznej w Krakowie. Brała udział w kursach pianistycznych (Dmitri Alexeev, Marilyn Engle, Pasquale Iannone, Peter Jablonski, Gerlinde Otto, Michael Wessel, Aquiles Delle Vigne, Tatiana Zelikman) i w IIIrd Coimbra World Piano Meeting w Portugalii.