Opis instrumentu
Jak wspomina Joanna Wiśnios w „Bajce o instrumentach muzycznych” – „Skrzypce wnet nas powitają / Z cienką szyją, wciętą talią / Wraz ze swoim pomocniczkiem / Długim zwinnym Panem Smyczkiem / Ten o cztery potrze struny / Z dużym wdziękiem, nie bez dumy / Piękne z nich dobędzie tony / Bo do tego jest stworzony”. Skrzypce są pięknym instrumentem o wyjątkowym, przejmującym dźwięku. Należą one do grupy chordofonów smyczkowych. Zbudowane są z pudła rezonansowego o charakterystycznych wycięciach bocznych (w tzw. talii). Skrzypce tworzą dwie, lekko wypukłe płyty drewniane połączone tzw. „boczkami”. Wewnątrz pudła znajduje się belka, która przeciwdziała ciśnieniu strun oraz słupki, z których jeden – tzw. „dusza” – służy do przenoszenia drgań płyty górnej na dolną. Do dolnej podstawy przytwierdzony jest strunociąg, a z górnej wychodzi szyjka zakończona ślimakowatą główką. Skrzypce są wyposażone w cztery struny. Struna nie przyciśnięta wydaje swój dźwięk najniższy, inne dźwięki uzyskuje się poprzez skracanie strun palcami lewej ręki. Na skrzypcach gra się za pomocą smyczka lub szarpiąc struny palcami. Zwykle wierzch instrumentu zbudowany jest ze świerka, a pozostałe części z jaworu bądź hebanu.
Pierwsze wzmianki o skrzypcach pojawiają się w literaturze już w XV wieku (tzw. skrzypice). Prawdopodobnie pochodzą one z Włoch, jednak niektórzy badacze jako teren ich powstania podają Polskę. Kształt mógł być zainspirowany wcześniejszą lirą. Dojrzałe skrzypce powstały w wyniku ewolucji w szkołach lutniczych z XVI i XVII wieku. Pierwsze partie skrzypcowe pojawiły się w muzyce włoskiej L. Marenzia, który następnie został ochrzczony wirtuozem tego instrumentu. Z kolei S. Rossi stworzył pierwszą sonatę na dwoje skrzypiec w 1613 roku. Od początku XVII w. muzykę na skrzypce komponują praktycznie wszyscy kompozytorzy, a ich obecność na trwałe zagościła w międzynarodowych salach koncertowych.
Początki nauki gry na skrzypcach bywają trudne i wymagające, jednak przynoszą bardzo dużo satysfakcji i możliwości publicznych wystąpień. Instrument ten można wszędzie ze sobą zabrać, aby dzielić się swoimi umiejętnościami z innymi. Naukę gry na skrzypcach można rozpocząć w wieku 5 lat, a nawet wcześniej, jeśli dziecko wykazuje duże zdolności i zainteresowanie. Najlepsze rezultaty otrzymuje uczeń rozpoczynający naukę w dzieciństwie, ale osoby starsze również nie mają zamkniętej drogi.
Praktyczne informacje
- Cena nowego instrumentu dla początkujących: 400 zł
- Cena instrumentu profesjonalnego: od 1500 pln
- Wiek rozpoczęcia nauki: 5 lat lub wcześniej
Przykłady wykorzystania skrzypiec
Jak mogę się zapisać?
Przyszli skrzypkowie (zarówno dzieci, młodzież, jak i dorośli) mogą kształcić się w ramach szkoły muzycznej lub kursów muzycznych. Naukę gry na skrzypcach dzieci rozpoczynają w wieku 6-7 lat, ale już nawet 4 i 5-latki mogą stopniowo oswajać się z tym instrumentem. Dzieci uczęszczają do tzw. zerówki muzycznej, w ramach której odbywa się jedna lekcja gry na skrzypcach raz w tygodniu oraz jedna lekcja umuzykalniania w postaci zajęć rytmicznych w grupie. Aby rozpocząć naukę w szkole muzycznej, trzeba zgłosić się na przesłuchania, których celem jest ocena ogólnych predyspozycji muzycznych ucznia oraz braku przeciwskazań do nauki gry na skrzypcach. Nie trzeba posiadać wcześniej nabytych umiejętności. Gdy uczeń posiada już określony stopień umiejętności, może dostać się do klasy.
Przesłuchania odbywają się w czerwcu, a zapisy przyjmujemy już od marca. W szkole muzycznej system kształcenia opiera się na podstawie programowej oraz ramowych programach nauczania szkół muzycznych (w oparciu o rozporządzenia Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego) z poszerzeniem o autorskie programy nauczania. W ramach szkoły muzycznej nauce gry dla skrzypcach dla początkujących towarzyszą lekcje z tzw. „teorii” – np. kształcenie słuchu, rytmika czy audycje muzyczne. Ponadto szkoła muzyczna zapewnia uczestnictwo w rozmaitych wydarzeniach muzycznych, koncertach czy przesłuchaniach – zarówno w roli odbiorcy, jak i wykonawcy. Tym sposobem można „obyć się” z występami publicznymi i nauczyć walki z tremą.
Nauka gry na skrzypcach w szkole muzycznej odbywa się 2 razy w tygodniu i trwa 6 lat w przypadku dzieci młodszych (6-8 lat) i 4 lata w przypadku dzieci starszych. Po ukończeniu szkoły muzycznej uczniowie otrzymują państwowe świadectwo ukończenia szkoły muzycznej I stopnia. Kursy gry na skrzypcach dla początkujących pozwalają na większą swobodę, jednak ich ukończenie skutkuje niższymi kwalifikacjami muzycznymi. Uczniowie nie mają obowiązku uczęszczać na zajęcia z teorii, a ponadto sami wybierają ilość i czas trwania (polecane są zajęcia 30-minutowe dla młodszych i 45-minutowe dla starszych) lekcji gry na skrzypcach. Kurs może trwać rok, dwa lub trzy lata. Wieńczy go otrzymanie dyplomu ukończenia kursu nauki gry na skrzypcach. Zarówno uczniom szkoły muzycznej, jak też uczestnikom kursów zapewniamy możliwość wypożyczenia instrumentu w początkowym okresie nauki.
Mój nauczyciel
mgr ALeksandra Rżany
Absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie skrzypiec prof. Bożeny Hordziej – Mucharskiej. Laureatka konkursów i festiwali o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Doskonaliła swoje umiejętności na licznych kursach mistrzowskich m.in. z: prof. Mikhail Kopelmanem, Gregorij Zyslinem, Bartoszem Bryłą, Krystyną Jurecką, Jadwigą Kaliszewską. Oprócz działalności pedagogicznej stale prowadzi działalność koncertową. Współpracowała z muzykami takimi jak: Krzysztof Penderecki, Tadeusz Wojciechowski, Neville Marriner, Ingolf Wunder, Xiao Tang. Koncertowała na terenie Polski, Słowacji, Niemiec, Austrii, Holandii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii oraz w Chinach.
mgr Magdalena Odrzywołek
Absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie prof. B. Hordziej-Mucharskiej. Swoje umiejętności szkoliła na kursach mistrzowskich prowadzonych m.in. przez Wandę Wiłkomirską, Griegoriego Zhislina czy Jadwigę Kaliszewską. Obecnie współpracuje z licznymi orkiestrami w Polsce, m.in. z Filharmonią Świętokrzyską, Orkiestrą Corda Cracovia, Myślenicką Orkiestrą Kameralną, Filharmonią Krakowską, Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej oraz Sinfoniettą Cracovia.